در یك مطالعه مطرح شد؛
تغییرات اقلیمی سبب تغییر طول و کیفیت فصل ها در ایران شده است
به گزارش نکسترو، بررسی داده های 36 ایستگاه هواشناسی در طول 40 سال نشان داده است که تغییرات اقلیمی، بخصوص تغییر دما در دهه های اخیر سبب جابه جایی و کوتاه و بلندمدت شدن فصل ها شده است.
به گزارش نکسترو به نقل از ایسنا، فصل به قسمتی از سال گفته می شود که بر اثر تکرار منظم یک پدیده معین نجومی یا آب وهوایی از قسمت های دیگر سال متمایز می شود. تقویم جدید ما نتیجه هزاران سال آزمایش و خطا در یافتن نوعی توالی منظم در روزها، هفته ها و سال ها، برای تعیین فصول طبیعی است.
یکی از علل پیدایش تقویم، ایجاد وسیله ای برای نگهداری زمان جهان برای پرداختن به کشاورزی بوده است. یونانیان با بهره گیری از تغییر زاویه تابش، سطح زمین را به سه ناحیه گرم، معتدل و سرد، تقسیم کرده و همین طور سال را نیز در قالب چهار فصل تقسیم کرده اند. هر چند که در اصل تقسیم بندی فصول برمبنای حرکت ظاهری خورشید انجام می گیرد. اما امروز علاوه بر تعریف نجومی، تعاریف مختلفی از فصل برمبنای معیارهای هواشناسی و اقلیم شناسی نیز ارائه شده است.
فصول طبیعی (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) فواصل زمانی تقویمی هستند که بطور طبیعی برمبنای تغییرات دما و باد تعریف می شوند و بازتاب واقعیت های اقلیمی یک مکان است و ممکنست با فصول تقویمی هماهنگی نداشته باشند.
تطابق نداشتن فصول اقلیمی و فصول تقویمی امکان برنامه ریزی صحیح را در حوزه کارهایی مانند کشاورزی، توریسم، عمران و... دشوار کرده است. بعلاوه تغییرات اقلیمی دهه های اخیر موجب بی نظمی هایی در این فصول طبیعی شده است که می تواند سبب افزایش طول دوره رشد گیاهان در بعضی نقاط و کاهش آن در نقاط دیگر شود.
با وجود اینکه عدم تطابق فصول اقلیمی و تقویمی موجب بروز مشکلاتی می شود، تا حالا در ایران مطالعات جامعی در حوزه تغییر فصول اقلیمی، انجام نشده و بررسی های انجام شده از نظر تعداد، کم و محدود به نواحی جغرافیایی خاصی است. به همین دلیل پژوهشگران در مطالعه ای تغییرات و جابه جایی های احتمالی در فصول اقلیمی ایران را باتوجه به تغییر اقلیم مورد بررسی قرار دادند.
برای انجام این مطالعه؛ پژوهشگران داده های دما، رطوبت نسبی، فشار بخار آب، باد و ابرناکی را برای ۳۶ ایستگاه طی ۴۰ سال (۱۳۴۹ تا ۱۳۸۹) از سازمان هواشناسی دریافت نمودند. این داده ها به دو سری ۲۰ ساله تقسیم شدند تا امکان مقایسه فراهم گردد.
تمامی ایستگاه ها برمبنای تغییرات کمی که در داده های هواشناسی داشتند، رتبه بندی شدند و بررسی های این مطالعه نشان داد که در بین تمام ایستگاه ها، ایستگاه آبادان با ۳ روز جابه جایی و ایستگاه بندر لنگه با ۹۴ روز جابه جایی، به ترتیب کم ترین و بیشترین تغییرات را شاهد بوده اند.
بر اساس این مطالعه ۴۵ درصد ایستگاه های جنوبی، جزو گروهی هستند که تغییرات آب وهوایی ناچیزی را تجربه کرده اند. این در حالیست که تنها ۱۶ درصد ایستگاه های نیمه شمالی جزو گروه با تغییرات ناچیز قرار دارند.
پژوهشگران این مطالعه خاطر نشان می کنند که باتوجه به اینکه تغییرات بیشتر در نیمه شمالی کشور وجود دارد و اینکه نواحی کشاورزی عمده ایران در نیمه شمالی قرار دارد، بهتر است که برنامه ریزی جدیدی در رابطه با زمان و دوره کشت محصولات و نیز امکان کشت محصولات جایگزین در این نواحی صورت گیرد.
همچنین بررسی ها نشان میدهد که بیشترین میزان جابه جایی در ایستگاه ها مربوط به فصل گرم است. فصول انتقالی (بهار و پاییز) در رتبه دوم و فصل سرد در رتبه سوم جای دارند. بدین سبب با در نظر گرفتن تغییرات ایجادشده در فصول گرم و انتقالی، می توان برنامه ریزی دقیق تری با بهره گیری از جابه جایی ساعت کار ادارات و دستگاه های دولتی، بانک ها، شهرداری ها و سایر مؤسسات عمومی غیر دولتی بمنظور مدیریت بهینه مصرف انرژی انجام داد.
نتایج این تحقیق نشان داد که در تمامی ۳۶ ایستگاه مورد مطالعه تغییرات فصول طبیعی، از ناچیز تا قابل توجه رخ داده است. فصول طبیعی در ایران با فصول اقلیمی تطابق ندارد و تغییرات اقلیمی خصوصاً تغییر دما در دهه های اخیر موجب جابه جایی و کوتاه و بلندمدت شدن فصل ها شده است.
یافته های این مطالعه نشان داد که با وجود این که شروع و پایان فصل ها بطور کلی با تاریخ های تقویمی آنها مطابقت ندارد، اما عمده روزهای این فصل ها در دوره های تقویمی آن رخ می دهند.
پژوهشگران این مطالعه برمبنای یافته های این مطالعه می گویند که تغییرات رخ داده تنها بر روی طول فصول تاثیر نداشته و این جابه جایی ها موجب تغییر در کیفیت فصول اقلیمی نیز شده است. برای مثال با چند درجه افزایش دما در برخی از ایستگاه ها، شاهد اضافه شدن روزهای ابتدایی فصل تابستان به انتهای دوره بهار و در نتیجه طولانی تر و گرم تر شدن فصل بهار هستیم و یا بالعکس.
بررسی های این مطالعه حاکی از آنست که تغییرات اقلیمی موجب تغییر در کمیت و کیفیت فصول طبیعی شده است. بگفته پژوهشگران این مطالعه؛ این تغییر بااینکه در نیمه شمالی نسبت به نیمه جنوبی و در هر ایستگاه نسبت به ایستگاه دیگر تفاوت هایی دارد؛ اما مهم رخ دادن این تغییرات است. به همین دلیل جا دارد تا مطالعات بیشتری در حوزه کارهایی که بطور مستقیم با اقلیم در ارتباطند، صورت گیرد.
در انجام این تحقیق مهناز عزیز ابراهیم، محمد سلیقه، محمدحسین ناصرزاده و بهلول علیجانی؛ پژوهشگران آب وهواشناسی دانشگاه خوارزمی با یکدیگر مشارکت داشتند و یافته های این مطالعه بصورت مقاله علمی با عنوان «نقش تغییر اقلیم در جابه جایی فصول اقلیمی ایران» در نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی انتشار یافته است.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب