در یك مطالعه بررسی شد؛
مدیریت منطقه ای آموزش عالی چگونه امکان پذیر می شود؟
به گزارش نکسترو، در سالهای اخیر «مدیریت منطقه ای آموزش عالی» مورد توجه قرار گرفته، اما به علل مختلف اجرای این طرح با مشکلاتی روبرو شده است. پژوهشگران مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور عوامل مؤثر در این طرح را مورد بررسی قرار دادند.
به گزارش نکسترو به نقل از ایسنا، آموزش عالی ایران، با مسائلی از قبیل دیوانسالاری، ابهام در استقلال دانشگاهی و عدم تمایل دولت متمرکز در واگذاری برخی اختیارات، نظام سنتی توزیع منابع مالی و به طور عمده سرانه محور، عدم توجه به کیفیت خدمات عرضه شده در قسمت آموزش عالی و ارتباط ناپایدار دانشگاه و صنعت دست به گریبان است. در صورتیکه آموزش عالی ایران به این موارد نپردازد، در راه تحولات جهانی، با مشکلات جدی روبه رو خواهد شد.
در همین راستا شورایعالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۹۴ سند آمایش آموزش عالی کشور را با هدف توسعه متوازن و همگن ظرفیت های آموزش عالی در پهنه جغرافیایی کشور (مدیریت منطقه ای آموزش عالی) و دستیابی به عدالت آموزشی به دو وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزات بهداشت و آموزش پزشکی، ابلاغ نمود.
در این سند بالادستی، پهنه جغرافیایی کشور، به ۱۰ منطقه کلان آموزش عالی تقسیم شده است و وزارت عتف (علوم، تحقیقات و فناوری)، ملزم به اجرای ساختار مدیریت منطقه ای و تفویض اختیار، ساماندهی، رتبه بندی و اعتبارسنجی مؤسسات آموزش عالی برای ارزیابی کیفی رقابت، مأموریت گرایی دانشگاه ها و... شده است.
در سالهای اخیر به علت اهمیت «مدیریت منطقه ای آموزش عالی»، بررسی های فراوانی در مورد پیاده سازی طرح مدیریت منطقه ای انجام شده؛ اما به علل مختلف همچون همسو نبودن فرهنگ سازمانی دانشگاه ها، سخت بودن فرآیند توجیه و همراه سازی همه بازیگران نظام دانشگاهی، فرابخشی بودن برخی کارکردها و فعالیتهای نظام آموزش عالی و... تغییر رویه های زیادی در اجرای این طرح پیش آمده و دستاوردهای آن با تاخیر جدی روبرو است.
با توجه به همین مبحث پژوهشگران مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، با انجام یک مطالعه به بررسی عوامل کلیدی در پیاده سازی مدیریت منطقه ای آموزش عالی و پیشران های موثر بر موفقیت یا شکست این طرح را مورد بررسی و تحلیل و بررسی قرار دادند.
این محققان با انجام مطالعات کتابخانه ای و رفتن به خبرگان در این عرصه، عوامل موثر را شناسایی نمودند. همینطور با توزیع پرسش نامه میان ۴۱ خبره در حیطه های آینده پژوهی، سیاستگذاری علم و فناوری و مدیریت آموزش عالی، روابط میان پیشران ها را مشخص کردند.
در این بررسی، عوامل مختلفی شناسایی شدند که این عوامل در سه دسته «عوامل وابسته»، «عوامل پیوندی» و «عوامل محرک» تقسیم بندی شدند.
عوامل وابسته؛ عواملی هستند که از شدت اثرگذاری ضعیف هستند و اثرپذیری بالایی دارند. عوامل پیوندی؛ به صورت همزمان دارای اثرگذاری و اثرپذیری بالایی هستند و می توانند بعنوان اهرم های سیاستی و برنامه ریزی به کار آیند. عوامل محرک هم عواملی هستند که اثرگذاری بالا و اثرپذیری پایینی دارند.
بررسی های این تحقیق نشان داد که سه پیشران «اقدامات قانونی»، «تقویت استقلال دانشگاهی» و «عملکرد آموزش محور، پژوهش محور یا تلفیقی وزارت عتف برای مدیریت گذار» پیش نیازهای اساسی اجرای طرح مدیریت منطقه ای آموزش عالی هستند.
پژوهشگران این مطالعه، بر مبنای نتایج به دست آمده از این تحقیق می گویند که استقرار مدیریت منطقه ای، کلید و اجبار اولیه سند آمایش آموزش عالی کشور است و ازاین رو، دارای اهمیت ویژه ای برای تحقیق و چالش یابی وتحلیل قبل از اجرا دارد.
به گفته این پژوهشگران؛ آزادی عمل دانشگاه ها از یک سو و پاسخ گویی متناسب با معیارهای آمایشی، بال های حرکت و توسعه هدفمند نظام آموزش عالی کشور خواهد بود.
همچنین آنها عنوان می کنند که شیوه اجرایی وزارت علوم و عملکرد شوراهای آن مانند شورای گسترش، یک عامل حیاتی برای موفقیت عوامل بعدی یعنی همراه سازی بازیگران محلی، مشارکت زیرنظام های آموزش عالی در استان و اجرای طرح ساماندهی موسسات آموزش عالی با هدف منطقه گرایی خواهد بود.
یافته های این تحقیق نشان داده است که علاوه بر پشتیبانی قانونی از قبیل تدوین فرآیندها و وظایف شفاف وزارت علوم، منطقه و دانشگاه و نوع تعامل آنها، به رسمیت شناختن ساختارهای تصمیم گیری منطقه ای آموزش عالی توسط مجلس و... و همینطور کمک از صلاحیت های نهادی سایر بازیگران ملی و محلی باید استقلال نظام دانشگاهی را در حوزه های آموزش و پژوهش و نوآوری، فرهنگی و دانشجویی و هم ساختارهای ستادی به صورت واقعی به رسمیت شناخت.
همچنین در این مطالعه عنوان شده است که منطقه گرایی نظام توزیع بودجه مبنایی ترین سازوکار برای ایجاد رقابت میان دانشگاه ها در مأموریت گرایی و پاسخگویی اجتماعی اقتصادی نیست و باید نقش الزامات سطح محرک و استقلال نظام دانشگاهی را بیشتر دریافت.
در انجام این تحقیق رضا نقی زاده، احمد برومند کاخکی، امیرهوشنگ حیدری، ناصر باقری مقدم و امیر ناظمی؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، با یکدیگر مشارکت داشتند. این مقاله مستخرج از رساله دکتری آینده پژوهی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور است و با پشتیبانی مالی دبیرخامه شورایعالی عتف انجام شده است.
یافته های این مطالعه تابستان سالجاری، به صورت مقاله علمی با عنوان «مدل سازی اجرای طرح مدیریت منطقه ای آموزش عالی ایران با رویکردتفسیری-ساختاری» در فصل نامه علمی پژوهشی سیاست علم و فناوری انتشار یافته است.
منبع: نكسترو
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب