سهم ۳۰ درصدی نانو از کل پتنت های ثبت شده ایران در آمریکا و اروپا
نکسترو: «گزارش عملکرد سند گسترش کاربرد فناوری نانو ایران در سال 1400» ارزش دلاری حجم فروش نانو ایران را در سال 1399 برابر با 553 میلیون دلار نشان میدهد و حدود 30 درصد از کل پتنت های ثبت شده ایران در ادارات ثبت پتنت آمریکا و اروپا در زمینه نانو بوده است.
به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، «گزارش عملکرد سند گسترش کاربرد فناوری نانو ایران در سال ۱۴۰۰» منتشر گردید. این گزارش به اطلاع رسانی اقدامات انجام شده درباب برنامه های سند گسترش کاربرد فناوری نانو (مصوب هیات وزیران) و تشریح عملکرد ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در قالب پنج فصل پرداخته است.
در فصل نخست، وضعیت دستیابی به اهداف کلان پیشرفت فناوری نانو در کشور بیان شده است. بر این اساس، در سال ۲۰۲۱ میلادی، ۱۲۱۹۹ مقاله در رابطه با فناوری نانو توسط محققان ایرانی در پایگاه استنادی WoS نمایه شده است که این تعداد، معادل ۵/۴۱ درصد از کل مقالات نانو منتشرشده در این سال است. این سهم از انتشار مقالات نانو، ایران را همانند سال گذشته، در رتبه چهارم دنیا قرار داده است. این جایگاه در حالی به دست آمده که ایران در سال ۲۰۰۰ و پیش از تأسیس ستاد توسعه فناوری نانو که تعداد معدودی از پژوهشگران و دانشمندان ایرانی با این فناوری نوظهور آشنا بودند، با انتشار هشت مقاله نانو در رده پنجاه و هشتم جهان و ششم منطقه خاورمیانه قرار داشت.
در سال ۲۰۲۱ در میان دانشگاه های کشور، دانشگاه تهران با انتشار ۸۴۳ مقاله نانو (۶/۸ درصد) کل مقالات نانو ایران در این سال در رده نخست قرار گرفته و بعد از آن به ترتیب دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه علم و صنعت در رده های بعدی قرار دارند. مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی نیز نزدیک به یک پنجم از کل مقالات نانو ایران را منتشر نموده که البته این آمار متعلق به تمامی واحدهای این دانشگاه است.
همچنین برمبنای اطلاعات فدراسیون سرآمدان علمی ایران، تعداد مقالات نانو ایران که در مجلات برتر علمی جهان انتشار یافته اند، از ۸۸ مقاله در سال ۲۰۲۰ به ۹۳ مقاله در سال ۲۰۲۱ بالا رفته است. همین طور برمبنای بانک اطلاعات مجلات علمی (JCR)، تعداد و سهم مقالات نانو ایران که در مجلات Q۱ انتشار یافته اند نیز در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل بالا رفته و بر این اساس رتبه ایران در این شاخص یک رده بهبود یافته است و در نهایت در مورد شاخص اچ (h-Index)، رتبه جهانی ایران برای مقالات انتشار یافته در پنج سال منتهی به ۲۰۲۱ (h-index پنج ساله) یازدهم است.
به گزارش ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، ایران در مجموع تا آخر سال ۲۰۲۱، ۳۰۷ اختراع در رابطه با فناوری نانو در دفاتر ثبت پتنت آمریکا و اروپا منتشر نموده است. تعداد پتنت های نانو ایران در اداره ثبت اختراعات آمریکا USPTO در سال ۲۰۲۱، ۲۱ پتنت بوده است. علاوه بر این، در همین سال، ۳۴ اختراع نانو دیگر درحال ثبت نهایی در این دفتر است. بر این اساس، رتبه ایران در پتنت های ثبت شده در USPTO در سال ۲۰۲۱ بیست و چهارم است. این تعداد اختراعات در رابطه با فناوری نانو، سهم حدود ۳۰ درصد از کل پتنت های ثبت شده ایران در ادارات ثبت پتنت آمریکا و اروپا را شامل می شود.
همچنین، از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸ متوسط رشد سالانه بازار فناوری نانو ایران ۹۶ درصد بوده است؛ یعنی هر سال حجم فروش بازار حدودا دو برابر شد؛ اما در سال ۱۳۹۹ (آخرین پیمایش برگزار شده درباب بازار فناوری نانو ایران) این رشد نسبت به سال قبل به ۱۶۰ درصد رسید و نرخ این رشد منهای تورم در سال ۱۳۹۹ معادل با ۱۲۳ درصد بوده است. ارزش دلاری حجم فروش فناوری نانو ایران در سال ۱۳۹۹ برابر با ۵۵۳ میلیون دلار بوده است. حدود ۷/۳ درصد (معادل ۴۰/۵ میلیون دلار) از مجموع بازار فناوری نانو ایران در سال ۱۳۹۹ مربوط به صادرات این محصولات به کشورهای دیگر و ۹۲/۷ درصد (معادل ۱۰۶، ۹۸۸ میلیارد ریال) از آن مربوط به فروش در بازار داخلی بوده است.
بازار فناوری نانو شامل سه بخش؛ بازار تجهیزات نانو، بازار کالاهای نانو و بازار خدمات نانو می شود. بیشترین حجم بازار نانو (معادل ۹۷/۷ درصد) در سال ۱۳۹۹ متعلق به کالاها بوده است. بازار تجهیزات، همگام با کل بازار نانو در سال ۱۳۹۹ شاهد یک جهش بوده است؛ به نحوی که بیش از ۱۴۰ درصد نسبت به سال قبل رشد داشته است. «سیستم لایه نشانی قوس کاتدی»، «دستگاه الکتروریسی صنعتی» و «سیستم تصفیه آب مبتنی بر انعقاد الکتریکی و نانوجاذب»، به ترتیب سه دستگاه پرفروش بوده اند. بازار خدمات فناوری نانو نیز در این سال ۷۴ درصد نسبت به سال قبل رشد داشته است. «خدمات آنالیز و شناسایی در زمینه نانو (شبکه آزمایشگاهی)»، «خدمات لایه نشانی تزئینی و سخت به روش رسوب فیزیکی بخار» و «خدمات نیتروژن دهی پلاسمایی» به ترتیب پرفروش ترین خدمات فناوری نانو در سال ۱۳۹۹ بوده اند.
در اختتام سال ۱۳۹۹ در مجموع ۲۸۲ شرکت در حوزه تولید محصولات، تجهیزات و خدمات حوزه فناوری نانو فعال بوده اند. حدود ۹۰ درصد از کل حجم بازار فناوری نانو ایران در این سال در اختیار ۵۰ شرکت اول (در حجم فروش) قرار داشته است. بیشترین تعداد شرکت های فعال در این سال مربوط به حوزه های نانوپوشش، نانومواد و نانوکامپوزیت ها بوده است.
۴۲ درصد از بازار محصولات فناوری نانو ایران در سال ۱۳۹۹ در صنعت ساخت وساز کاربرد داشته اند که ۹۷ درصد از این مقدار مربوط به بازار شیرآلات بهداشتی، کاشی و شیشه رفلکس بوده است. حدودا سهم ۱۷/۵ درصدی صنعت نفت و گاز و پتروشیمی و حدود ۹۴ درصد از بازار خودرو را نانوکاتالیست ها تشکیل داده بودند. بطور کلی پنج محصول پرفروش نانو در سال ۱۳۹۹ با حجم بازار بالای هزار میلیاردریال به ترتیب عبارتند از شیرآلات بهداشتی، نانوکاتالیست نفت و گاز، نانوکاتالیست خودرو، کاشی ساختمان و محصولات اپتوالکترونیک.
بعد از دو سال از شروع تحریم ها و افت ارزش ریال ناشی از آن، برای نخستین بار در سال ۱۳۹۹ صادرات نانو، هم از نظر مقدار و هم از نظر سهم از کل بازار نانو صعودی شد. حجم دلاری صادرات در سال ۱۳۹۹ بیش از ۸۰ درصد رشد داشته است و سهم بازار صادرات از کل بازار نانو نیز در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال قبل ۱/۳ درصد بیشتر شد. بیشترین سهم صادرات (۵۳ درصد) در این سال مربوط به حوزه ساخت وساز بوده است. مقاصد صادراتی محصولات نانو در سال ۱۳۹۹، ۴۷ کشور بوده است. بیشترین میزان صادرات نانو ایران در سال ۱۳۹۹، به ترتیب به ترکیه با ارزش ۱۳ میلیون دلار، عراق با ارزش ۱۲/۲ میلیون دلار و لبنان با ارزش ۴/۳ میلیون دلار بوده است.
در فصل دوم از این گزارش، به تشریح عملکرد برنامه های کلان، عملیاتی و اقدامات اجرائی فناوری نانو پرداخته شده است. در این فصل، اقدامات مختلف انجام شده در امتداد هشت برنامه کلان گزارش شده است؛ ترویج و آموزش عمومی فناوری نانو یکی از هشت برنامه است، در این برنامه به تشریح اقدامات انجام شده در امتداد ترویج دانش آموزی، ترویج دانشجویی و ترویج صنعتی فناوری نانو در کنار کارهای رسانه ای ستاد نانو پرداخته شده است.
ارتقای کیفیت علمی و پرورش سرمایه های انسانی کارآمد فناوری نانو، این برنامه بوسیله پشتیبانی از تحقیقات فناوری نانو و تحقیقات کاربردی صنعتی در این عرصه در کنار توانمندسازی سرمایه های انسانی پیگیری شده است.
مدیریت توسعه فناوری نانو برای شکل گیری صنعت نانو؛ مهم ترین محورهای اقداماتی که در امتداد این برنامه کلان انجام شده شامل موارد زیر است: پشتیبانی از توسعه و تجاری سازی طرح های نوآورانه در قالب برنامه «نانومچ»، توسعه نوآوری های منتخب بوسیله رصد فناوری های تحول آفرین و پشتیبانی از فناوران مستعد، توانمندسازی کسب وکارهای نوپا در قالب برنامه «پل»، پشتیبانی از توسعه زیست بوم کارآفرینی بوسیله برگزاری برنامه «کاریز»، پشتیبانی از ایجاد فضای تولید نیمه صنعتی و همین طور پشتیبانی از تولید، حفاظت و به کارگیری دارایی های فکری فناوری نانو است.
توسعه خدمات و زیرساخت های تجاری سازی فناوری نانو یکی دیگر از هشت برنامه کلان است، در این برنامه کلان بوسیله اقداماتی نظیر ارزیابی، پایش و نظارت بر محصولات فناوری نانو (شامل اعطای گواهینامه نانومقیاس)، ارائه خدمات تجاری سازی به شرکت های فناوری نانو، تامین و گسترش زیرساخت فیزیکی لازم جهت استقرار شرکت های فناوری نانو (در مراکز رشد) و همین طور ارتقای سخت افزاری و نرم افزاری شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو پیگیری شده است.
ارتقای صنایع موجود و ایجاد صنایع جدید بر پایه فناوری نانو؛ در این بخش از گزارش به تشریح اقدامات انجام شده در امتداد ورود فناوری نانو به شرکتها و صنایع مختلف در ۱۰ حوزه صنعتی پرداخته شده است؛ این ۱۰ حوزه عبارت اند از: «آب، پساب و محیط زیست»، «انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی)»، «سلامت، حمل و نقل (هوایی، دریایی، خودرو)»، «ساختمان»، «کامپوزیت و پلیمر، رنگ و رزین»، «کشاورزی، صنایع غذایی و بسته بندی»، «نساجی و نانوالیاف»، «نانوپوشش» و «نانومواد».
یکی دیگر از برنامه ها پیاده سازی نظام استاندارد، کنترل کیفی و ایمنی فناوری نانو است. تدوین استانداردهای ملی و بین المللی فناوری نانو، توسعه و پیاده سازی نظام اندازه شناسی نانو، پیاده سازی نظام جامع مجوزدهی، نظارت و ارزیابی در زمینه فناوری نانو و همین طور ترویج و آموزش استاندارد و ایمنی فناوری نانو، مهم ترین سرفصل های اقداماتی هستند که در امتداد برنامه کلان ششم انجام شده اند.
توسعه و مدیریت بازار محصولات نانو: ایجاد ابزارهای حمایتی و تسهیل گری برای توسعه بازار داخلی محصولات نانو (شامل ابزارهای مالی، ظرفیت های قانونی و نهادی) و همین طور توسعه سبد کالاهای مصرفی نانو در کنار پشتیبانی از صادرات محصولات فناوری نانو، اقداماتی هستند که ستاد نانو در امتداد برنامه کلان هفتم آنها را در دستور کار قرار داده است.
ارتقای همکاریهای بین المللی در زمینه فناوری نانو نیز آخرین برنامه از هشت برنامه کلان است، این برنامه بوسیله مشارکت در تأسیس مجامع منطقه ای و جهانی فناوری نانو و حضور فعال در آنها و همین طور ایجاد زیرساخت توسعه همکاریهای بین المللی برای حضور در عرصه بین المللی فناوری نانو پیگیری شده است.
فصل سوم این گزارش به تشریح برنامه ها و اقدامات انجام شده در امتداد سیاستگذاری پیشرفت فناوری نانو و ارزیابی برنامه ها و نهادها در سال ۱۴۰۰ اختصاص دارد. برمبنای گزارشی که در این فصل ارائه شده، ستاد نانو، عهده دار راهبری و ارزیابی دستگاه های اجرائی در امتداد اجرای سند گسترش کاربرد فناوری نانو است. همچنین، ستاد نانو به پایش و مستندسازی وضعیت اجرای سند گسترش کاربرد فناوری نانو بوسیله تدوین و انتشار گزارش های مختلف پرداخته است و در کنار آن، توسعه شبکه رصد نانو، پایش و ارزیابی فاکتورهای پیشرفت فناوری نانو، پیمایش حجم بازار محصولات نانو ساخت ایران و مدیریت فناوری اطلاعات و دانش فرایندهای توسعه فناوری نانو را در دستور کار قرار داده است. در سال ۱۴۰۰ بمنظور تبیین الگوی پیشرفت فناوری نانو، طرح های تحقیقاتی مختلفی با حمایت ستاد نانو در امتداد مستندسازی تجربیات توسعه فناوری های نانو و تجاری سازی محصولات نانو اجرا شد.
در فصل چهارم گزارش، به اقدامات ۱۳ وزارتخانه و سازمان دولتی در امتداد ماموریت هایی که برای این دستگاهها در سند گسترش کاربرد فناوری نانو مشخص شده، اشاره شده است. در نهایت، فصل پنجم گزارش، به ارزیابی شاخص ها و گزارش تامین مالی برنامه پیشرفت فناوری نانو ایران اختصاص یافته است.
«گزارش عملکرد سند گسترش کاربرد فناوری نانو ایران در سال ۱۴۰۰» در پنج فصل و در ۳۰۷ صفحه تنظیم شده است.
به گزارش نکسترو به نقل از خبرگزاری ایرنا، اچ ایندکس (h-index) شاخصی عددی است که راندمان و تأثیرگذاری علمی دانشمندان را بصورت کمی نمایش می دهد. این شاخص با در نظر گرفتن تعداد مقالات پر استناد افراد و تعداد دفعات استناد شدن آن مقالات توسط دیگران محاسبه می شود.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب